Rəisi kimdir? İran Prezidenti haqqında hərtərəfli məlumat
Rəisi, İbrahim Rəisi adı ilə tanınan İran İslam Respublikasının hazırkı prezidentidir. O, 2021-ci ildə prezident seçkilərini qazanaraq ölkənin ən yüksək vəzifələrindən birinə təyin olunub. Siyasətçi, din xadimi və hüquqşünas olan İbrahim Rəisi, həm daxili, həm də beynəlxalq səviyyədə diqqət mərkəzindədir. Bəs, “rəisi kimdir” sualına daha geniş cavab verə bilmək üçün onun həyatına, siyasi karyerasına və gördüyü işlərə nəzər salaq.
İbrahim Rəisinin erkən həyatı və təhsili
İbrahim Rəisi 1960-cı ildə İranın Məştərd şəhərində sadə ailədə dünyaya gəlib. Onun dini təhsil almağa marağı erkən yaşlarından başlayıb. İlk təhsilini Məştərddəki dini məktəblərdə alan Rəisi, sonradan Qum şəhərinə köçərək burada daha dərindən dini və hüquqi biliklərə yiyələnib. Onun müəllimləri arasında Ayətullah Xomeyni kimi nüfuzlu şəxslər də olub.
Rəisinin hüquq üzrə bilikləri və dini təhsili onun karyerasının əsasını təşkil edib. Bu biliklər ona ölkənin hüquq sistemində müxtəlif mühüm vəzifələr tutmağa imkan yaradıb.
Siyasi və hüquqi karyerası
İbrahim Rəisi İranın məhkəmə sistemində uzun illər çalışıb. 1980-ci illərdə Tehranın prokuroru olaraq fəaliyyət göstərən Rəisi, daha sonra İranın Baş Prokuroru, Ali Məhkəmə Başçısının müavini və nəhayət Ali Məhkəmənin rəhbəri olub.
Rəisinin ən çox diqqət çəkən dövrlərindən biri isə 1988-ci ildə baş verən hadisələrlə bağlıdır. O, həmin dövrdə siyasi məhbusların edamı ilə əlaqəli qərarlarda iştirak etmiş şəxslərdən biri kimi tanınır. Bu səbəbdən beynəlxalq insan haqları təşkilatları onu dəfələrlə tənqid edib.
Rəisinin məhkəmə sistemində tutduğu vəzifələr onun siyasi nüfuzunu artırdı. Onun sərt qərarları və islahatlarla bağlı fəaliyyəti İran cəmiyyətində birmənalı qarşılanmayıb.
Prezident seçkiləri və siyasi baxışları
2021-ci ilin prezident seçkilərində İbrahim Rəisi İranın ali lideri Ayətullah Əli Xameneinin dəstəyi ilə seçkilərdə iştirak etdi. “Rəisi kimdir” sualına cavab olaraq onu ən çox konservativ siyasətçi kimi xarakterizə etmək olar. Seçki kampaniyası zamanı Rəisi sosial ədaləti artırmağı, iqtisadi problemləri həll etməyi və korrupsiyaya qarşı mübarizə aparmağı vəd etdi.
Seçkilərdə qələbə qazanan Rəisi, beynəlxalq sanksiyaların İran iqtisadiyyatına təsirini azaltmaq və daxili sabitliyi təmin etmək məqsədilə bir sıra islahatlara başladı. Onun administrasiyası tez-tez sanksiyalarla üzləşən İranın qlobal iqtisadi inteqrasiyasını təmin etmək üçün mübarizə aparır.
Rəisinin beynəlxalq siyasəti
Rəisinin prezidentliyi dövründə İranın xarici siyasəti əsasən Şərqlə əməkdaşlıq üzərində cəmləşib. Rusiya və Çinlə əlaqələrin gücləndirilməsi onun siyasətinin prioritetlərindən biridir. İranın nüvə proqramı ilə bağlı mübahisələrdə isə sərt mövqeyini qoruyur.
Rəisi Qərb ölkələrini tənqid edir və ABŞ-ın İrana qarşı tətbiq etdiyi sanksiyaların ədalətsiz olduğunu iddia edir. Bu səbəbdən, onun administrasiyası Avropa və ABŞ ilə münasibətlərdə gərginliklərin azaldılmasına deyil, daha çox müstəqil siyasət yürütməyə çalışır.
İbrahim Rəisinin şəxsi həyatı və inancları
İbrahim Rəisi, Ayətullah Əli Xameneinin ideologiyasını mənimsəyən bir siyasətçidir. Onun şəxsi həyatı barədə çox məlumat yoxdur, lakin ailəsinin də dinə bağlı olduğu bilinir. O, İran İslam İnqilabı dəyərlərini qoruyub saxlamağı və gələcək nəsillərə ötürməyi özünün əsas vəzifələrindən biri hesab edir.
Tənqidlər və mübahisələr
İbrahim Rəisi təkcə İran daxilində deyil, həm də beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən mübahisəli fiqur kimi qəbul edilir. Onun sərt qərarları və insan haqları sahəsindəki fəaliyyətləri tez-tez tənqid olunur. Xüsusilə 1988-ci il hadisələri ilə bağlı qərarları beynəlxalq insan haqları təşkilatları tərəfindən ağır şəkildə qınanır.
Digər tərəfdən, Rəisinin korrupsiyaya qarşı mübarizə tədbirləri və sosial ədalətin artırılması yönündəki addımları bəzi dairələrdə təqdir olunur. “Rəisi kimdir” sualını cavablandırarkən onun müsbət və mənfi tərəflərini obyektiv şəkildə dəyərləndirmək vacibdir.
İran cəmiyyətində Rəisinin rolu
İran xalqı arasında Rəisinin fəaliyyəti ilə bağlı fikir ayrılıqları var. Bir qisim insanlar onun islahatlarını və iqtisadiyyatı sabitləşdirmək üçün atdığı addımları dəstəkləyir. Digərləri isə onun sərt siyasətlərindən narazıdır.
