Bloq

Husilər kimdir? Tarixi və İdeoloji Baxış

Husilər, rəsmi adıyla Ənsar Allah (Allahın Dəstəkçiləri), son dövrlərdə Yaxın Şərqdə diqqət çəkən şiə zeydi hərəkatıdır. Bu hərəkatın adının tez-tez Yəmən münaqişəsi ilə yanaşı çəkilməsi, onların regionda həm daxili, həm də beynəlxalq siyasətə təsir etməsi ilə əlaqədardır. Husilər kimdir? Bu sualın cavabını daha yaxşı anlamaq üçün onların tarixi, ideoloji kökləri və fəaliyyət sahələrinə nəzər salmaq lazımdır.


Tarixi Kök və Yaranma Prosesi

Husilər hərəkatı 1990-cı illərin əvvəllərində Yəməndə, xüsusilə də Səada bölgəsində meydana gəlib. Bu hərəkatın yaranmasında əsas rol oynayan şəxs Hüseyn Bədrəddin əl-Husi olmuşdur. Hüseyn əl-Husi hərəkatı qurarkən onun məqsədi, zeydi məzhəbinə mənsub olan Yəmən əhalisinin hüquqlarını müdafiə etmək və onların dini kimliyini qorumaq idi.

Zeydi məzhəbi nədir?

  • Zeydi məzhəbi şiəlikdə xüsusi bir qoldur və əsasən Yəməndə yayılıb.
  • Onlar İmam Zeyd ibn Əlinin ardıcıllarıdır və İslam hüququ və fiqhində həm sünni, həm də şiə cərəyanlarından təsirlənmişdir.

Hərəkatın başlanğıcında əsas məqsəd dini və mədəni hüquqlar uğrunda mübarizə idi. Lakin zaman keçdikcə bu mübarizə, xüsusilə də 2004-cü ildə Hüseyn əl-Husinin öldürülməsindən sonra, daha geniş siyasi və hərbi bir xarakter aldı.


İdeoloji Baxışları

Husilər, əsasən zeydi məzhəbinin dəyərlərinə sadiqdirlər. Bununla yanaşı, onların ideoloji xətti İranın dəstəklədiyi digər şiə hərəkatlarından da təsirlənmişdir. Əsas ideoloji prinsipləri arasında bunlar var:

  1. Anti-imperialist baxış: Husilər Qərbin, xüsusilə də ABŞ-ın və İsrailin bölgədəki təsirinə qarşıdırlar.
  2. Müstəqillik və suverenlik: Onlar Yəmənin milli maraqlarını qorumağı və xarici müdaxilələrə qarşı çıxmağı əsas prinsip kimi qəbul edirlər.
  3. Sosial ədalət: Husilər yoxsulluq və sosial bərabərsizliklə mübarizə aparmaq məqsədini ön plana çəkirlər.

Husilərin “Allah böyükdür, Amerika lənət olsun, İsrail lənət olsun, İslam qələbə çalacaq!” şüarı onların ideoloji baxışlarının əsaslarını qısa şəkildə əks etdirir.


Husilərin Yəmən Münaqişəsindəki Rolu

Husilərin 2014-cü ildə Yəmənin paytaxtı Sana şəhərini ələ keçirməsi onların regionda güclənməsinin əsas göstəricisi oldu. Bu hadisə ölkə daxilində siyasi böhranı daha da dərinləşdirdi və nəticədə vətəndaş müharibəsi başladı.

Husilərin əsas fəaliyyətləri:

  • 2014-cü ildə keçmiş prezident Əli Abdullah Saleh ilə müvəqqəti müttəfiqlik quraraq Sana şəhərini nəzarətə götürdülər.
  • 2015-ci ildən etibarən Səudiyyə Ərəbistanının başçılıq etdiyi koalisiya qüvvələrinə qarşı genişmiqyaslı hərbi əməliyyatlar apardılar.

Husilər Yəməndə geniş bir ərazini idarə edir və onların nəzarətindəki bölgələrdə qanun-qayda qurmaq cəhdləri də olmuşdur. Bununla belə, münaqişə hələ də davam edir və humanitar böhranı daha da artırır.


İran və Husilər Arasındakı Əlaqə

Husilər çox vaxt İranla əlaqələndirilir və bu, beynəlxalq arenada onların mövqeyini daha da mübahisəli edir. İran, husiləri maliyyə, silah və hərbi təlimlə dəstəkləyən əsas xarici güclərdən biri kimi tanınır. Bu dəstək husilərin həm bölgədə, həm də beynəlxalq səviyyədə mövqelərini gücləndirməyə imkan verib.

Bu dəstəyin səbəbləri:

  • İranın bölgədə təsirini artırmaq istəyindən irəli gəlir.
  • Husilərin İrana ideoloji yaxınlığı bu əməkdaşlığı asanlaşdırır.

Eyni zamanda, Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri kimi ölkələr də husilərə qarşı mübarizədə əks-təsir yaradan qüvvələrdir.


Humanitar Böhran

Husilərlə bağlı ən böyük narahatlıqlardan biri də Yəməndə davam edən humanitar böhrandır. Yəmən dünyanın ən ağır humanitar fəlakətini yaşayır və bu, husilərlə koalisiya qüvvələri arasındakı müharibənin nəticəsidir.

Əsas problemlər:

  • Yemək və dərman çatışmazlığı.
  • Məcburi köçkünlərin sayının artması.
  • Məktəblərin və xəstəxanaların dağıdılması.

Bu problemlər husilərin həm dəstəklənməsi, həm də tənqid olunması üçün əsaslar yaradır.


Beynəlxalq Reaksiya

Beynəlxalq ictimaiyyət husilərə qarşı fərqli mövqe nümayiş etdirir. Bəzi ölkələr onları terror təşkilatı kimi tanıyır, digərləri isə Yəmənin daxili münaqişəsindəki bir aktor olaraq görür. BMT də daxil olmaqla bir çox beynəlxalq təşkilat, Yəməndəki münaqişənin həlli üçün siyasi dialoqun vacibliyini vurğulayır.

Related Articles

Bir cavab yazın

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir

Back to top button